تناقض های آماری در تعداد بچه ها کار؛ از 8 تا 410 هزار! - وبلاگ تفکر برتر

به گزارش وبلاگ تفکر برتر، مدیرکل دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور به تازگی آمار 8 هزار نفری درباره تعداد کل بچه ها کار در ایران ذکر کرد در حالی که یک مسئول استانی، همین تعداد را فقط برای استان اصفهان برشمرده است. گزارش خبرنگاران درباره تناقض های آماری در خصوص این پدیده در ایران و قوانین موجود و نهادهای که در قبال آن مسئول هستند را بخوانید.

وبلاگ تفکر برتر - لاله غزالی: کودک کار به عنوان پدیده ای که همه کشورها با آن روبروند، از جمله آسیب های اجتماعی است که دولت ها، نهادهای غیردولتی و تشکل های مردم نهاد برای کاهش آن کوشش می نمایند. ایران از جمله کشورهایی است که همیشه با این پدیده روبه رو و به ویژه در یک دهه اخیر آمار بچه ها کار در آن رو به افزایش بوده است. در کشور ما تعداد نهادهایی که در این زمینه مسئولیت دارند و باید برای آن چاره اندیشی نمایند، کم نیست. اما شواهد نشان می دهد که اغلب آنها یا به وظایف خود عمل نمی نمایند یا قصور دارند. یکی از شواهد این امر، آماری است که مسئولان نهادهای مرتبط درباره تعداد بچه ها کار ارائه می دهند. این در حالی است که احصای آمار افراد، نخستین گام در جهت برطرف یا کاهش پدیده بچه ها کار محسوب می گردد.

• 8 هزار کودک کار و خیابانی در کشور یا یک استان؟

محمد علی گو مدیرکل دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور چهارشنبه 25 دی ماه در جمع کارشناسان و نمایندگان اورژانس اجتماعی استان مازندران در ساری گفت که این سازمان اکنون به تنهایی با 8 هزار کودک کار و خیابانی در کشور روبرو است.

این در حالی است که محسن نیرومند مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اصفهان 5 شهریور سال جاری در هفتمین کنفرانس تخصصی حقوق کودک بیان نمود: بنا بر گزارش سازمان بین المللی کار، در دنیا 130 میلیون و در ایران 410 هزار کودک کار داریم که حدود 8 هزار نفر آنان در اصفهان و 50 درصد آنها از اتباع هستند.

• تفاوت شاخص های آماری

نیرومند این را هم گفت که آمار بچه ها کار به دلیل تفاوت در شاخص ها متفاوت است. اما این شاخص ها چه هستند که آمار را این قدر جابه جا می نمایند؟

شاید یکی از مواردی که در آمارهای ارائه شده برای بچه ها کار تفاوت ایجاد می نماید، عدد سنی باشد که برای کودکی در نظر گرفته می گردد. با توجه به این فاکتور، اوایل سال گذشته خورشیدی، سازمان ملل اظهار داشت که بیش از 15 درصد از نیروی کار دنیا را 541 میلیون کارگر جوان (15 تا 24 ساله) تشکیل می دهند؛ از جمله 37 میلیون کودک (15 تا 17 ساله) که در محیط های پرخطر به کار مشغولند. این کارگران جوان 40 درصد بیشتر از کارگران بزرگسال بالای 25 سال در خطر آسیب های غیرمرگبار محیط های کاری قرار دارند.

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اصفهان در کنفرانس مذکور همچنین گفت: درصد بچه ها کار در ایران 2/1 درصد است. این آمار در کشورهای عربی 2/9، قاره آفریقا 19/6، آمریکا 5/3 و آسیا و اقیانوسیه 7/4 درصد است.

• دو آمار بسیار دور از هم

پیش از نیرومند، در 24 تیر ماه 98، شکرالله حسن بیگی معاون سیاسی اجتماعی استاندار تهران در حاشیه جلسه شورای اجتماعی استان تهران گفته بود: در حال حاضر آمار دقیقی از تعداد بچه ها کار در استان تهران نداریم، اما حدود 10 هزار کودک کار در کل کشور وجود دارد که بیشتر آنها یعنی حدود 4 هزار کودک کار در استان تهران حضور دارند و البته بیشتر آنها در شهر تهران هستند. (منبع: وبلاگ تفکر برتر)

همه اینها در حالی است که حبیب الله مسعودی فرید معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، 26 مرداد 1396 در نشست خبری که در شیرخوارگاه معتضدی کرمانشاه برگزار گردید، از شناسایی 70 هزار کودک کار و خیابانی در کشور اطلاع داد.

• بچه ها کار تبعه خارجی

ارائه آمار متفاوت فقط به تعداد کل بچه ها کار حدود نمی گردد و درباره تعداد تبعه های خارجی این گروه از بچه ها هم اختلاف نظر وجود دارد. برای مثال، مسعودی فرید 9 اردیبهشت سال گذشته گفت: شناسایی بچه ها کار و خیابانی سخت است. اما طبق آنالیز های صورت گرفته، در تهران حدود 60 تا 70 درصد بچه ها کار غیرایرانی بوده و در کل کشور حدود 50 درصد بچه ها کار، ایرانی نیستند.

حسن بیگی نیز در تاریخ 24 تیر ماه 98 تعداد بچه ها کار تبعه خارجی را در شهر تهران 80 درصد اعلام نموده بود.

با توجه به این که امروز مدیرکل دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور گفته است آمار و اطلاعات این نهاد هنگام تصمیم گیری ها مربوط به 6 ماه پیش است و اصلا به روز نیست آیا می توان تصور کرد که طی حدود 2 ماه بچه ها کار سرشماری شده اند و اختلاف 10 تا 20 درصدی به دست آمده است؟!

• قانون چه می گوید؟

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اصفهان پیش تر درباره حقوق بچه ها اظهار کرد: برای اولین بار در سال 1340 موضوع حقوق بچه ها عنوان شد و برای افرادی که بچه ها زیر 12 سال را در کارگاه های قالیبافی به کار مشغول می کردند مجازات 6 تا 12 ماه حبس و 500 تا 5 هزار تومان در نظر گرفته شد که در صورت تکرار به 3 سال حبس و تا 30 هزار تومان جریمه نقدی افزایش می یافت.

وی ادامه داد: در قانون کار مصوب دهه 60، اشتغال بچه ها تا 15 سالگی به طور کامل ممنوع و از 15 تا 18 سالگی به صورت کارآموزی است. واگذاری کار در شب و اضافه کاری بچه ها نیز ممنوع اعلام شده اما سوال اینجاست که آیا بچه ها کار در مکان های رسمی فعالیت می نمایند که بتوانیم این مکان ها را جریمه کنیم؟

نیرومند گفت: مشکل کمبود قانون نداریم و در بعضی موارد قانون اضافه نیز داریم. 36 شغل از لحاظ قانون برای بچه ها تا 18 سالگی ممنوع است و مطابق اسناد بین المللی که ما نیز آنها را امضا نموده ایم، باید تا سال 2021 اشتغال بچه ها به صفر برسد.

• نتیجه برخورد قهری

بر طبق این گزارش، علیگو مدیرکل دفتر آسیب های اجتماعی سازمان بهزیستی به نحوه رسیدگی به بچه ها کار اشاره و بیان می نماید: آنالیز ها و سال ها تجربه نشان داده است که برخورد پلیسی با پدیده بچه ها کار پاسخگو نیست.

وی ادامه می دهد: سازمان بهزیستی به دنبال راهکاری است که بدون برخورد پلیسی و با موضوع توانمندسازی خانواده و کودک در حوزه اشتغال با پدیده بچه ها کار و خیابانی روبرو گردد.

مدیرکل دفتر آسیب های اجتماعی سازمان بهزیستی گفت: برنامه ای در دست داریم که در صورت شرایط مطلوب و اجرایی شدن، در سال 99 کاهش چشمگیر بچه ها کار و خیابانی را شاهد خواهیم بود.

مسعودی فرید نیز پیش تر با تاکید بر این که در برخورد با این بچه ها روش های قهری کارایی ندارد، اظهار کرد: یکی از نگرانی های ما آن است که بچه های که به هر دلیل خواسته یا ناخواسته در سطح خیابان کار می نمایند، روانه کارگاه های زیرزمینی شوند که هیچ نام و نشانی از آنها نباشد.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور اضافه نمود: در این صورت بچه ها در این کارگاه ها آسیب بیشتری می بینند، لذا با رویکرد قهرآمیز که می تواند به شرایط بدتری منجر گردد، مخالف هستیم.

• چه کسی مسئول است؟

مدیرکل دفتر آسیب های اجتماعی سازمان بهزیستی در مورد نابسامانی شرایط در زمینه بچه ها کار همچنین گفته است: اگر تمامی نهادها وظایف خود را در قبال بچه ها کار به درستی انجام می دادند، امروز با چنین شرایطی روبه رو نبودیم.

علی گو با اعلام این که بچه ها کار مهم ترین دغدغه بهزیستی هستند و به شدت هم این سازمان و توانایی های آن را با خود درگیر نموده اند، اضافه نمود: باید رسیدگی به بچه ها کار به یک مطالبه ملی تبدیل گردد چون همه دستگاه های حاضر در ستاد ساماندهی بچه ها کار و خیابانی دارای توضیح وظیفه هستند و ضروری است به آن عمل نمایند.

آیین نامه سازماندهی بچه ها خیابانی در سال 84 به تصویب رسیده و 11 دستگاه متولی اجرای آن هستند. مسئول شورای ساماندهی بچه ها کار و خیابان، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است؛ مسئولیس که البته در عملیات جمع آوری بچه ها کار که معمولا توسط شهرداری یا نیروی انتظامی انجام می گردد نقشی ندارد و تنها گزارش کار دستگاه ها را دریافت می نماید. این درحالیست که بعضی کشورها دوره هایی را برای نیروهای شهرداری یا انتظامی در مورد نحوه برخورد با بچه ها کار خیابانی برگزار می نمایند.

وبلاگ تفکر برتر آمادگی دارد توضیحات دستگاه های مسئول در این حوزه را انعکاس دهد.